بررسی اثر تعطیلات در بازار بورس اوراق بهادار تهران

سال نو، تعطیلات مذهبی و غیره هستند. دو دسته از اثرات تعطیلی شناسایی شده‌اند: (Dumitriu et al., 2011)

• اثر روز قبل از تعطیلی، زمانی‌که بازده قیمت روز قبل از تعطیلات به‌طور معناداری متفاوت از روزهای دیگر است.
• اثر روز بعد از تعطیلی که شامل تفاوت معنادار مابین بازده قیمت روز پس از تعطیلات و سایر روزهاست.

این دو اثر تعطیلی در بسیاری از کشورها شناسایی شده‌اند. اگرچه مطالعات زیادی وجود بازده غیرعادی در روزهای قبل از تعطیلات را تأیید کرده‌اند، اما تعداد کمی از آنها سعی در توضیح اینکه چرا این اثر وجود دارد، کرده‌اند. (Tangjitprom, 2010)
بررسی اثر تعطیلات، به عنوان زیرمجموعه اثرات تقویمی (شاخه‌ای از مالی رفتاری)، بر بازده قیمت در روز قبل و بعد از تعطیلات رسمی توجه می‌کند و به دنبال این است تا ببیند آیا تفاوت معنی‌داری بین بازده روز قبل از تعطیلات با بازده سایر روزها (مطابق آنچه در بسیار ی از بازارهای نقاط مختلف دنیا دیده شده) و نیز بین بازده پس از تعطیلات با بازده سایر روزها وجود دارد یا خیر؟
مطالعات زیادی در کشورهای مختلف انجام شده که در آن شواهدی دال بر وجود بازده‌های غیرعادی بالا در روزهای قبل از تعطیلات رسمی، به دلیل افزایش فعالیت در چنین روزهایی و کمتر بودن آن در روزهای پس از تعطیلات می‌باشد. در بسیاری از مطالعات، رفتار فصلی بازده روزانه بازار سهام در روزهای قبل از تعطیلی، نشان داده شده است. مطالعات زیادی در بازار سهام ایالات متحده، حاکی از وجود بازده غیرمعمول اضافی در روزهای قبل از تعطیلات هم در شرکت‌های بزرگ و هم در شرکت‌های کوچک است. در مطالعاتی بازده روزهای قبل از تعطیلات در ایتالیا را بررسی شد و بازده اضافی در روزهای قبل از تعطیلات مهم عمومی ایتالیا، تأیید شد. در مطالعات دیگری نیز اثر روز قبل از تعطیلی در کشورهایی مانند کانادا، ژاپن، استرالیا و هنگ کنگ تأیید شد.
۱-۳ اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق
امروزه بازار سرمایه از بخش‌های حیاتی اقتصاد هر کشوری است که با رشد و توسعه اقتصاد، جایگاه گسترده‌تر و مهمتری یافته است. این بازار با هدایت سرمایه و پس‌انداز مردم، راه توسعه و ایجاد شغل و افزایش سطح رفاه عمومی را هموار می‌کند. یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر رشد اقتصادی، شکل‌گیری پس‌انداز و تجهیز آن به سمت سرمایه‌گذاری است. بازار سرمایه از سه بخش اصلی تشکیل شده است: بخش اول سهامداران و سرمایه‌گذارانند که وجوه اضافی خود را مصروف سرمایه‌گذاری کرده‌اند. بخش دوم، بازار اوراق بهادار است که محیطی را برای معامله بین خریدار و فروشنده فراهم می‌آورد. بخش سوم نیز شرکتهای پذیرفته شده در بورس یا سرمایه‌پذیرانند که در ازای دریافت اندوخته‌های سرمایه‌گذاران، اوراق بهادار را به آنها واگذار می‌کنند. در صورت عدم وجود هریک از عناصر فوق، بازار سرمایه تشکیل نخواهد شد.
بدون شک از دید یک سرمایه‌گذار، هیچ چیز شیرین‌تر از کشف روندهای موجود در بازار و کسب بازده نیست. جدای از جذابیت‌های عملی و پرسود شناسایی این‌گونه روندها برای سرمایه‌گذاران فعال در بازار، شناخت چنین روندهایی از دید محققان و پژوهشگران علاقمند در زمینه مسائل اقتصادی، بسیار پراهمیت است.
یک بازار با توجه به مجموعه‌ای از اطلاعات خاص، در صورتی کارا است که کسب سودهای غیرنرمال (به غیر از آنهایی که به‌طور شانسی به دست می‌آیند) از طریق استفاده از این مجموعه اطلاعات برای قاعده‌مندسازی تصمیمات خرید  فروش، امکان‌پذیر نباشد. (شارپ و همکاران، ۱۳۹۱)
در بازارهای غیرکارا، سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید و فروش اوراق بهادار، انتظار بازده غیرعادی بالا را داشته باشند. بسیاری از مطالعات صورت گرفته در بورس اوراق بهادار تهران، کارایی بازار سهام تهران را حتی در سطح ضعیف به چالش کشیده‌اند. یکی از عواملی که می‌تواند سرمایه‌گذاران را در به‌دست آوردن سود اضافی یاری رساند، شناسایی الگوهای فصلی یا همان بی‌قاعدگی‌های تقویمی است. یکی از مهمترین آنها اثر تعطیلی است که در بسیاری از کشورهای دنیا شناسایی شده است. به رغم فقدان سوابق داخلی پیرامون اثر تعطیلات، تحقیقات خارجی زیادی در بازارهای مختلف دنیا پیرامون این موضوع صورت گرفته است. از آنجا که دانش مالی رفتاری از زمینه‌های کاملاً جدید دانش مالی است، اهمیت دارد که تحقیقات آتی به سوی این مباحث جدید سوق داده شوند و قابلیت کاربرد و اجرای آن در بازارهای در حال توسعه‌ای چون ایران بررسی شود.
۱-۴ اهداف تحقیق
۱-۴-۱ هدف اصلی
هدف اصلی این تحقیق بررسی وجود الگوی تقویمی در روزهای قبل و بعد از تعطیلات در بورس اوراق بهادار تهران است. همچنین این تحقیق به دنبال آن است تا اثر تعطیلات رسمی را از سایر اثرات تقویمی مذکور جداسازی کند.
۱-۴-۲ اهداف فرعی

1. تجزیه و تحلیل بازدهی بازار بورس تهران، به منظور تعیین این ‌که آیا سرمایه‌گذاران می‌توانند با پیروی کردن از یک الگوی مشخص، در روزهای قبل یا بعد از تعطیلی، بازده اضافی کسب کنند؟
2. یافتن رابطه بین نوع تعطیلی و بازده بازار سهام.
3. یافتن رابطه‌ای بین تعداد روزهای تعطیل در هر دوره تعطیلی، و بازده بازار سهام در روز قبل و بعد از تعطیلی.

۱-۵ سؤالات تحقیق
هر تحقیق فرایندی علمی و روشمند است که طی آن، پژوهشگر تلاش می‌کند تا برای یک مسأله پاسخی نظری پیدا کند و یا برای حل یک مشکل واقعی در دنیای عمل راهکاری بیابد. (خاکی، ۱۳۸۸) لذا سؤالات ذیل را به‌عنوان مسأله تحقیق حاضر بیان می‌کنیم که شامل یک سؤال اصلی و سؤالات فرعی مستخرج از سؤال اصلی می‌باشد.
۱-۵-۱ سؤال اصلی
آیا اثر تعطیلی در بازار بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد؟
۱-۵-۲ سؤالات فرعی

1. آیا بازده غیرمعمول اضافی در روز قبل از تعطیلات در بازار سهام ایران نیز وجود دارد یا خیر؟
2. آیا بازده غیرمعمول اضافی در روز بعد از تعطیلات در بازار سهام ایران نیز وجود دارد یا خیر؟
3. آیا رابطه معناداری بین تعداد روزهای تعطیل در هر دوره تعطیلی و روز قبل از تعطیلی در شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران تهران وجود دارد یا خیر؟