پایان نامه ارزیابی کتاب­های الکترونیکی دانشگاهی از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی و کتابداران …

پرداخته، و روزنامه ­نگارانی که به دنبال کپی این نشریات هستند، آنها را مجددا       بسته­بندی کرده و در نهایت، انقلاب دیجیتال رخ می­دهد (جوینت، 2010، 84). کتاب­های الکترونیکی    به­طور موثر جایگزین کاغذ هستند، کتاب الکترونیکی را نمی­توان بدون کامپیوتر مطالعه کرد. مطالعات کارلسون نشان می­دهد که مرور از طریق متن­های دیجیتالی یکی از بزرگترین شکایات کاربران برای استفاده از این کتاب­ها می­باشد. آن­ها دریافتند حرکت از یک صفحه به صفحه دیگر برای پیدا کردن فصل خاص در متن خسته کننده و دشوار بوده است (کانگ، 2009، 49).

کتاب­های الکترونیکی را می­توان به دو صورت در محیط وب شناسایی کرد. برخی کتاب­های الکترونیکی، شکل چاپی ندارند و فقط در قالب دیجیتالی منتشر می­شوند. همه فرآیند نشر کتاب از زمان تالیف تا قرار گرفتن در محیط وب، به ­صورت الکترونیکی انجام می­شود. بنابراین چنین کتاب­هایی را    نمی­توان در جهان چاپی و کتابخانه­های سنتی یافت و از این لحاظ اثری منحصر به فرد به شمار می­آیند. این بخش از عرصه نشر کتاب­های الکترونیکی هنوز با مشکلات حقوقی، معنوی، و اقتصادی روبروست. در واقع، ناشران به این نکته مهم پی برده­اند که چه از نظر رقابت با دیگران و چه از لحاظ پاسخ­گویی به نیازهای جامعه جدیدی از مخاطبان یعنی”خوانندگان اینترنتی”چاره­ای جز توجه به امکانات و قابلیت­های نشر اینترنتی ندارند و ناچار به نقش­آفرینی در این محیط هستند. بخش دوم از کتاب­های الکترونیکی در محیط وب، در واقع شکل الکترونیکی نسخه­های چاپی منتشر شده به شمار می­آیند که ناشران آنها را از طریق وب نیز دسترس­پذیر کرده­اند. این گروه کتاب­های الکترونیکی به سرعت در حال توسعه و گسترش هستند (حیدری، 1388، 12). برای کمک به جامعه­ی متنوع و پراکنده، ناشران و متولیان عرصه­ کتاب­های الکترونیک، کارهای بیشتری باید انجام پذیرد تا این اطمینان حاصل گردد که درک مشترکی از کتاب­­های الکترونیک و آنچه که می­توانند انجام دهند، به­دست آمده است. در عین حال که ما منتظر آن لحظه جادوئی هستیم که همه بازیگران عرصه­ بازار کتاب­های الکترونیک به یک تعریف و دیدگاه مشترک دست یابند، خود جامعه­ی پژوهشی نیز نیازمند رسیدن به شاخص­های مشترک است تا برای ما این امکان را فراهم نماید که بتوانیم نمونه ­های جدید کتاب الکترونیک را ارزیابی کنیم. مکانیسمی برای به اشتراک گذاردن و مقایسه­ نتایج نیز مورد نیاز است تا این امکان فراهم گردد که به جای طراحی و ابداع مجدد، بتوانیم از تجربه­ی یکدیگر استفاده کنیم (بنت، 2005، 11). در این فصل به تعاریف کتاب الکترونیکی، انواع کتاب­های الکترونیکی، مزایا و ویژگی­های کتاب الکترونیک و شرح مختصری از تاریخچه و سیر تحول کتاب­های الکترونیکی پرداخته می­شود.

2-1-2. تعریف کتاب الکترونیکی

تعریف­های ارائه شده برای کتاب الکترونیک بسیار متنوع و متفاوت است، در ذیل برخی از تعاریف، که توسط متخصصان از دیدگاه­های متفاوت بیان شده، ارائه می­گردد.

کتاب الکترونیکی استعاره­ای برای اداره و ایجاد مقادیر بزرگ اطلاعات رایانه­ای است که در برگیرنده مجموعه ­ای از صفحات فعال اطلاعات الکترونیکی سازمان یافته به روش موضوعی هستند و مشخصه­ها و ویژگی­های خاصی از کتاب معمولی را (تعداد صفحات، سرفصل­ها و غیره) به نمایش می­گذارند (گوپال، 1382، 33).

در دانشنامه آزاد ویکی­پدیا (2011) آمده است: کتاب الکترونیکی پدیده‌ای کاملاً تازه است و می‌رود تا نظام آموزش و اطلاع‌رسانی را با دگرگونی‌هایی اساسی مواجه سازد. کتاب‌های الکترونیکی صرفاً نسخه‌های الکترونیکی مطالب مکتوب نیستند، بلکه می‌توانند علاوه بر‏‎‍ متن، فیلم، صوت، تصاویر و انیمیشن را نیز شامل شوند. به علاوه می‌توانند در بافت پرونده‌هایی که می‌تواند توسط یک کامپیوتر اجرا شود مانند قالب‌های Word Text ،HTML ،PDF و فایل‌های اجرایی درآیند (کتاب الکترونیکی، 2011).

انجمن ناشران آمریکا کتاب الکترونیک را این­گونه تعریف کرده است: کتاب الکترونیک تصنیف یک شیء رقومی­است و مرکب از یک یا چند شناسه­ی منحصر به ­فرد، فراداده­، و محتوای تک­نگاشتی است که سعی شده تا به ­صورت الکترونیکی منتشر شود و همچنین به ­صورت الکترونیک در دسترس قرار گیرد. هسته­ی این تعریف به این نکته اشاره دارد که کتاب الکترونیک یک محتواست، یک شیء رقومی که یک کتاب را به ­صورت الکترونیکی نمایش می­دهد (جانسون، 1389، 284).

کتاب الکترونیکی همان متن­های الکترونیکیاست که شامل فایل­های ساخته شده توسط واژه پردازهای مختلف، خبرنامه­های الکترونیکی و فایل­های کامپیوتری است که پس از اجرا در کامپیوتر مانند کتاب قابل خواندن هستند. وسیله­ای وجود دارد که قابلیت خواندن کتاب­های مختلف را دارد. به این وسیلهebook Reader گفته می­شود و کتابی را که توسط این وسیله می­خوانیم همان کتاب الکترونیکی است.

کتاب الکترونیکی یک فایل اچ­تی­ام­ال اجرایی است. یک فایل که از تبدیل چندین فایل اج­تی­ام­ال شامل گرافیک، تصاویر، متن و حتی صدا (موسیقی) توسط یک نرم­ افزار خاص ایجاد می­شود کتاب الکترونیکی نامیده می­شود (مومن زاده، 1387، 155).

رائو تعریفهای مطرح شده برای کتاب الکترونیکی را چنین ارائه می­ کند:

– کتاب الکترونیکی اصطلاحی است که برای توصیف متنی شبیه به کتاب، اما در شکل دیجیتالی استفاده می­شود، و بر روی صفحه کامپیوتر نمایش داده می­شود.

– کتاب الکترونیکی کتابی است که به شکل دیجیتالی درآمده و قابل خواندن با کامپیوتر است. این نوع  کتاب­­ها معمولا بر روی دیسک فشرده ارائه می­شود. ویژگی­هایی مانند پیوندهای فرامتنی، عملکردهای جستجو، ارجاع­های درون متنی، و قابلیت چندرسانه­ای، می­توانند به این نوع کتاب­ها اضافه شوند.

– کتاب الکترونیکی ماده یا منبعی خواندنی در شکل دیجیتالی است که روی کامپیوترهای کیفی و رومیزی  یا دستگاه­های اختصاصی حمل شدنی، قابل مشاهده است. دستگاه­هایی که دارای ظرفیت ذخیره­سازی بالا و توانایی دانلود عنوان­های جدید با اتصال به شبکه هستند.

– کتاب­های الکترونیکی کتاب­هایی در قالب فایل کامپیوتری و قابل خواندن در انواع کامپیوترها هستند. این کتاب­ها دارای ابزارهایی هستند که منحصرا برای خواندن کتاب­های الکترونیکی طراحی شده ­اند. کتاب­های الکترونیکی در عین شباهت به کتاب­های چاپی، دارای ویژگی­های بی­مانند رسانه الکترونیکی هستند. این  کتاب­ها دارای قابلیت­های صدا، تصویر، فیلم، پیوندهای فرامتنی فعال، و تحویل از طریق دانلود یا به ­صورت فایل پیوست­نامه الکترونیکی هستند. کتاب­هایی که بر روی دیسکت یا دیسک­های فشرده قرار دارند، از  طریق پست ارسال یا در کتاب فروشی­ها و دیگر مراکز فروش کالاهای فرهنگی فروخته می­شوند.

– کتاب­های الکترونیکی به فایل­های الکترونیکی واژه­ها و تصویرهایی گفته می­شود که در اندازه کتاب و برای ارائه در دستگاه­هایی به­نام خوانندگان کتاب الکترونیکی قالب بندی و به ­صورت محصولاتی مستقل فروخته می­شوند (رائو، 2001، 248-249).

       کتاب الکترونیک می ­تواند به­عنوان هر تکه متن الکترونیکی بدون در نظر گرفتن اندازه یا ترکیب (ولی با حذف مجلات الکترونیکی) که برای هر نوع وسیله (دستی یا میزی) که صفحه نمایش دارد به ­صورت الکترونیکی در دسترس قرار داده شده است. تعریف آرمسترانگ به­طور گسترده توسط بسیاری از دانشمندان مورد قبول قرار گرفته است (آرمسترانگ، 2002، 217).

چن کتاب الکترونیکی را از چهار جنبه­ی رسانه، دستگاه، تحویل و محتوا  تعریف می­ کند.

رسانه: بیشتر نوشتجات، کتاب الکترونیکی را نوع دیگری از کتاب، در قالب رسانه­ی الکترونیکی یا دیجیتالی معرفی می­ کنند.

دستگاه: کتاب الکترونیکی کتابی است که با بهره گرفتن از دستگاه یا ابزاری ویژه خوانده می­شود. این دستگاه از نرم­ افزار و سخت­افزار کامپیوتری تشکیل شده است.

ادامه مطلب

سایت های دیگر :